προπετής

-ές, ΝΜΑ, προπέτης, θηλ. -έτισσα και παλ. τ. -ις, Ν

μτφ. (για πρόσ.) αυτός που έχει προκλητικό ύφος, αυθάδης, θρασύς, ιταμός (α. «οἱ θρασεῑς καὶ προπετεῑς», Αριστοτ.

β. «οἱ γλώσσῃ προπετεῑς», Ανθ. Παλ.)

αρχ.

1. αυτός που έχει κλίση, που γέρνει προς τα εμπρός («προπετὴς ἐπὶ πόδας», Ιπποκρ.)

2. αυτός που είναι κεκλιμένος σε κάτι ή μπροστά από κάτι («κεφαλὴ τοῡ βραχίονος προπετὴς ἐς τοὔμπροσθεν», Ιπποκρ.)

3. (για τον ένα ώμο) αυτός που παρουσιάζει κλίση σε σχέση με τον άλλο

4. κυρτός («μὴ ἀρθὸς ἀλλὰ μικρῷ προπετέστερος», Αριστοτ.)

5. αυτός που έχει πέσει κάτω

6. αυτός που πλησιάζει τον θάνατο («ζῇ γὰρ προπετής», Σοφ.)

7. (για τα μάτια, για τις γνάθους και για τα φρύδια) αυτός που προεξέχει

8. ο επιρρεπής σε κάτι («μήτ' οὖν αὐτὸν προπετῆ πρὸς τὰς ἡδονὰς γιγνόμενον ὅλως», Πλάτ.)

9. απερίσκεπτος

10. (για κλήρο) αυτός που εμφανίζεται απροσδόκητα

11. ανόητος, μωρός

12. πρόωρος

13. αυτός που υπόκειται σε κινδύνους

14. ιατρ. ο υποκείμενος σε διάρροια

15. αυτός που βρίσκεται εκτός ελέγχου

16. μτφ. αυτός που, παρουσιάζοντας κλίση, αγγίζει κάτι («πολιὰς ἐπὶ χαίτας προπετής», Ευρ.)

17. το ουδ. ως ουσ. τὸ προπετές

η προπέτεια

18. φρ. «ἁρμονίαι προπετεῑς» — ρέοντες ρυθμοί.

επίρρ...

προπετώς / προπετῶς ΝΜΑ

μτφ. με προπέτεια, με άκαιρη και αλόγιστη σπουδή και θρασύτητα κατά την ομιλία («προπετῶς φέρεσθαι εἰς τὴν τυραννίδα», Ξεν.)

αρχ.

1. πρόωρα, άκαιρα

2. χωρὶς έλεγχο

3. φρ. «προπετῶς ἔχω» και «προπετῶς χρῶμαι» και «προπετῶς πράττω» — ενεργώ με προπέτεια, με αυθάδεια.

[ΕΤΥΜΟΛ. < προ-* + πετής (< θ. πετ- τού πίπτω*), πρβλ. περι-πετής].